Instytut Filozofii Informuje

Dr Jakub Pruś o implikacji w cyklu felietonów „Krytyczne myślenie”

Z implikacją, a więc zdaniami, które łączy funktor „jeśli …, to …”, mamy niemałe problemy. Zwłaszcza jeśli pojawia się minimalny wręcz poziom abstrakcji. Felieton nr 32 pt. „Implikacja – instrukcja obsługi” dr Pruś poświęcił temu właśnie tematowi, poddając dyskusji ten jeden funktor, a także związane z nim dwa niezawodne prawa wnioskowania (modus ponendo ponens oraz jego kontrapozycja, modus tollendo tollens) oraz dwa błędy logiczne. Implikacja bowiem może się także okazać dość nieintuicyjna, jak pokazuje słynny test Wasona z czterema kartami – większość ludzi popełnia w nim jeden z dwóch błędów związanych z implikacją. https://filozofuj.eu/km-32-implikacja-instrukcja-obslugi/

Monografia prof. Adama Jonkisza o syntaktyce i semantyce systemów dedukcyjnych

Cieszymy się, że możemy poinformować o publikacji trzeciego tomu logicznej trylogii prof. Adama Jonkisza zatytułowanego „Zagadnienia syntaktyki i semantyki systemów dedukcyjnych” (WN UIK, Kraków 2024, s. 254).

https://wydawnictwo.ignatianum.edu.pl/zagadnienia-syntaktyki-i-semantyki-systemow-dedukcyjnych.htm

Autor podjął się w nim przedstawienia zagadnień metalogiki rozumianej wąsko, tj. ograniczonej do syntaktyki i semantyki systemów dedukcyjnych (KRZ, WRP). Omówione zostały sposoby dowodzenia twierdzeń o systemach dedukcyjnych, podana syntaktyczna charakterystyka systemów dedukcyjnych (pojęcie konsekwencji oraz niesprzeczność, zupełność, rozstrzygalność i niezależność aksjomatów), obszernie omówiono koncepcję spełniania i prawdy, pojęcie modelu, niesprzeczność, kategoryczność i pełność systemu wraz z relacją wynikania logicznego. Prof. Jonkisz przedstawił też wybrane twierdzenia metalogiki okazujące ograniczenia metod formalnych – K. Gӧdla (o niezupełności i o niedowodliwości niesprzeczności), A. Tarskiego (o niedefiniowalności prawdy) i A. Churcha (o nierozstrzygalności logiki pierwszego rzędu) oraz poruszył wiele innych zagadnień.

Zaletą książki jest oryginalny sposób prezentacji zagadnień, jednolity w całej trylogii zapis definicji, twierdzeń, notacji, wielość przykładów, a także własne ujęcia dowodów, spełniające wymogi zawodowych logików, a także przystępne dla początkujących adeptów. Opracowanie zawiera także bardzo pomocne zestawienie definicji, twierdzeń i schematów oraz rozbudowany indeks pojęć i nazwisk.

To wszystko sprawia, że cała trylogia prof. Jonkisza jest nieocenioną pomocą w dydaktyce logiki, a także stanowi fundament i standard dla filozofowania w naszym ośrodku, którego cechą charakterystyczną jest dbałość „o  wysoką kulturę metodologiczną i logiczną badań” oraz „rozwijanie i promowanie kultury logicznej, zwłaszcza w zakresie krytycznego myślenia i logiki praktycznej” (Profil badawczy IF).

Serdecznie gratulujemy Panu Profesorowi wspaniałego zrealizowania marzeń o tym dziele i życzymy w pełni zasłużonego uznania w środowisku logików!

Dr Szczepan Urbaniak i dr Robert Grzywacz o koncepcji Boga Johna Caputo

Ostatnie, siódme seminarium Instytutu Filozofii i Socjologii PAN i Polskiego Towarzystwa Fenomenologicznego pt. „Czytanie: fenomenologia Boga” odbyło się 10 czerwca. Prowadzący, dr Szczepan Urbaniak SJ i dr Robert Grzywacz SJ z Katedry Filozofii Współczesnej Instytutu Filozofii UIK, zaproponowali refleksję i dyskusję nad tekstem Johna Caputo pt. „Widmowa hermeneutyka. O słabości Boga i teologii wydarzenia” (przeł. A. Malinowska, J. Soćko, w: Drzewo poznania. Postsekularyzm w przekładach i komentarzach, red. P. Bogalecki, A. Mitek-Dziemba, Wydawnictwo FA-art – UŚ, Katowice 2012, s. 121-162). Seminarium pozwoliło zainteresowanym problematyką badaczom z całej Polski zgłębić lekturę tekstów wybranych współczesnych przedstawicieli ruchu fenomenologicznego i myśli postsekularnej poświęconych analizie problematyki Absolutu/Boga z perspektywy „teologicznego zwrotu” w fenomenologii francuskiej i w optyce myśli postsekularnej.

Filozofowie UIK zorganizowali IV Turniej Szachowy o Puchar Rektora UIK

Wieczorem 11 czerwca, odbył się na platformie lichess.org ogólnouczelniany IV Turniej Szachowy o Puchar Rektora Uniwersytetu Ignatianum w Krakowie. Turniej przeprowadzono systemem szwajcarskim w tempie 5+3 i 30 sekund przerwy między rundami. Każdy uczestnik rozegrał 9 partii. Turniej rozegrano w bardzo dobrej atmosferze, a 16 uczestników prezentowało bardzo wysoki poziom. Dwa pierwsze miejsca zajęli studenci, a trzecie miejsce osoba z rodziny pracownika (wedle regulaminu najbliższa rodzina pracowników też mogła brać udział). Zdobywcy trzech pierwszych miejsc otrzymali bony zakupowe ufundowane przez Biuro Promocji, a zwycięzca turnieju – Puchar Rektora. Za rok już piąty, jubileuszowy, Turniej - zgodnie z głosami uczestników postaramy się zorganizować go stacjonarnie. Już teraz serdecznie zapraszamy - szachy nie tylko stanowią kwintesencję logiki praktycznej (analizowanie rozsądnych możliwości) i strategicznego myślenia, ale są też przyjemną rywalizacją oraz spotkaniem z inną osobą (nawet jeśli jest to spotkanie za pomocą komputera). W imieniu filozofów UIK wydarzenie przygotował i poprowadził dr Szczepan Urbaniak SJ.

Filozofia u Szymborskiej: dr Robert Grzywacz w Akademickim Kole Filozoficznym

Tydzień przed końcem roku szkolnego, 14 czerwca, odbyło się ostatnie spotkanie Akademickiego Koła Filozoficznego dla licealistów. Tym razem dr Robert Grzywacz SJ poświęcił swój warsztat poezji polskiej noblistki. Spotkanie pt. „Chcieć, preferować, kochać – wychodząc od „Możliwości” Wisławy Szymborskiej” zgromadziło liczne grono uczniów i nauczycieli zainteresowanych filozoficznymi inspiracjami i kontekstami wielkiej twórczości poetyckiej.

Sympozjum: Jak filozofować w świecie zmiennym, niepewnym, złożonym i niejednoznacznym?

Instytut Filozofii UIK wspólnie z Wydziałem Filozofii i Religioznawstwa Uniwersytetu Zagrzebskiego zorganizował 19 czerwca 2024r. sympozjum naukowe online pt. „What philosophy for today? On the idea and practice of philosophising”. Dzisiejszy świat określany jest jako VUCA - świat charakteryzujący się zmiennością, niepewnością, złożonością, niejednoznacznością. Czy filozofia może pomóc współczesnym ludziom żyć i twórczo poruszać się w takim świecie? Czy filozofia, czerpiąc ze swojego dziedzictwa, może pomóc współczesnym ludziom w poszukiwaniu egzystencjalnego sensu i mądrości, jednocześnie pomagając im odnaleźć się na rynku pracy? Jaka filozofia byłaby pomocna w budowaniu odpowiedzialnej postawy etycznej i jednocześnie w radzeniu sobie z kryzysami egzystencjalnymi? To tylko niektóre pytania podjęte przez prelegentów tej konferencji, profesorów obydwu organizatorów. W pierwszej części sympozjum dr Luka Janeš mówił o “Philosophical Practice as an “Orientation Cure” for Today's Existential Crisis”. Prof. Piotr Sikora wygłosił referat: “Skillful Life - Life Worth Living. DBT as a Philosophical Way of Life for Today”. Dr Marijana Kolednjak podjęła temat: “Philosophy for a Better World: Martha Nussbaum's Advocacy for Human Flourishing”. Prof. Anna Bugajska wygłosiła referat pt. “The Utility of Things Useless: On the Uses of Philosophy for the Contemporary World”. Po przerwie, drugą cześć sympozjum, rozpoczął prof. Piotr Duchliński referatem pt. „How to Develop Christian Ethics in the 21st Century?”. Następnie dr Dan Đaković mówił na temat: „Overproduction of Wisdom?”. Z kolei dr Jacek Poznański SJ wygłosił referat pt.: “Philosophy Generated and Driven by Theological Eros”. Na koniec dr Petar Tomev Mitrikeski podjął temat: “Reason vs Faith - Enemity or Consorship”. Konferencję otworzył prof. Ivan Šestak SJ, dziekan Wydziału Filozofii i Religioznawstwa, oraz dr Jacek Poznański, dyrektor Instytutu Filozofii. Spotkanie zaowocowało nawiązaniem nowych kontaktów i współpracy przy kilku projektach.

Finaliści Olimpiady Filozoficznej zgłębiali fenomenologię z Instytutem Filozofii

W czwartek, 20 czerwca, grupa fenomenologów z Katedry Filozofii Współczesnej Instytutu Filozofii UIK zorganizowała na prośbę licealistów z Rzeszowa, finalistów ogólnopolskiej Olimpiady Filozoficznej (2024), spotkanie dyskusyjne poświęcone fenomenologii jako nurtowi myślowemu w filozofii. Punktem wyjścia był tekst prof. Władysława Stróżewskiego, „Fenomenologia i dialektyka. Doświadczenie integralne” z tomu „Istnienie i sens” (Kraków 1994). W spotkaniu, które odbyło się w budynku Uniwersytetu, uczestniczyło pięciu, bardzo zaangażowanych i oczytanych filozoficznie uczniów rzeszowskich liceów, a z Instytutu Filozofii udział wzięli: dr Magdalena Kozak, dr Robert Grzywacz SJ, dr Szczepan Urbaniak SJ oraz dr Jacek Poznański SJ.

Dr Ewa Odoj o krytycznym myśleniu w „Akademii Wartości”

Ostatni wykład w ramach trzeciej edycji „Akademii Wartości” wygłosiła 24 czerwca 2024, p. dr Ewa Odoj. Jej wystąpienie nosiło tytuł: „Jak (i po co) myśleć krytycznie w dzisiejszym świecie?”. Pani Doktor opowiedziała o epistemologicznych analizach pojęcia wiedzy oraz wynikach badań z zakresu psychologii dotyczących błędów poznawczych. Dziękujemy Dyrekcji Pedagogicznej Bibliotece Wojewódzkiej im. Hugona Kołłątaja w Krakowie za kolejny rok harmonijnej i owocnej współpracy!

Dzieła Hitchcocka i Wimmera w Filmowym Kole Filozoficznym

W czerwcu organizatorzy Filmowego Koła Filozoficznego dla studentów zorganizowali, zgodnie z przyjętym rytmem spotkań, dwie kolejne, ostatnie w tym roku akademickim, dyskusje o filmach. W dniu 3 czerwca zebrani dyskutowali o filmie „Sznur” z 1948 roku, amerykańskim filmie kryminalnym w reżyserii Alfreda Hitchcocka, a dyskusję prowadził dr Szczepan Urbaniak SJ. Natomiast od koniec miesiąca, 26 czerwca, dr Magdalena Kozak poprowadziła spotkanie wokół „Equilibrium” z 2002 roku w reżyserii Kurta Wimmera. To obraz świata po III wojnie, w którym dla uniknięcia konfliktów zbrojnych zmusza się ludzi do zażywania prozium, leku pozbawiającego ich wszelkich emocji. Czy to dobra podstawa dla „nowego społeczeństwa”?

Szkolenie dr hab. Jarosława Kucharskigo o osobistej wiarygodności nauczyciela

W dniu 29 czerwca ośmiogodzinne szkolenie online pt. „Efektywność nauczyciela etyki. Budowanie osobistej wiarygodności” poprowadził dr hab. Jarosław Kucharski, etyk i filozof z Katedry Etyki Ogólnej i Stosowanej Instytutu Filozofii UIK, doświadczony trener i szkoleniowiec prestiżowych firm zajmujących się rozwojem kompetencji pracowników sektora publicznego i prywatnego. https://www.youtube.com/live/Ug84orRsfHs?si=o3E6KVdzif1TaIJt

Szkolenie zostało zrealizowane w ramach projektu. “Popularyzacja i promocja chrześcijańskiego kapitału etycznego”, finansowanego przez Ministerstwo Edukacji i Nauki, w ramach programu pod nazwą „Społeczna odpowiedzialność nauki II”.

Dr Jakub Pruś w „Logice codziennej” o meandrach debat i argumentacji

Odcinek 71 z cyklu „Logika codzienna” jest zatytułowany: „Eksperyment Calhouna: czy czeka nas szczurzy koniec?”. Dr Pruś podejmuje się analizy słynnego eksperymentu Johna Calhouna „Uniwersum 25”, który od dekad stanowi podstawę do snucia różnych wizji lub podejmowania decyzji – jedni na podstawie tej analogii krytykują zasiłki społeczne, drudzy ganią homoseksualizm i aborcję, niektórzy zachęcają do prokreacji, a jeszcze inni ją piętnują wieszcząc katastrofę gatunkowi ludzkiemu (lub węziej – ludziom z Zachodu). Na jaką analogię pozwala jednak ten eksperyment? Odpowiedź na profilu vloga. https://youtu.be/XtIoexgYx-Q?si=V5BBiIPIv8fH-2m8

„Czy pomnik może być argumentem?” to tytuł 72 odcinka „Logiki codziennej”. Dr Pruś wskazuje, że pomnik może być argumentem. Takim argumentem, w którym łączą się komentarze Donalda Tuska, film Agnieszki Holland, narracja opozycji i … śmierć polskiego żołnierza Straży Granicznej. W odcinku dr Pruś poddaje analizie i ocenie argument ad hominem (ex concessis), który został wyrażony w pomniku postawionym (choć nieodsłoniętym) w Michałowie na Podlasiu. https://youtu.be/Hi6uFmnF2bw?si=MV7-MWV_y9i7gs4G

Dr Magdalena Kozak o etyce w perspektywie dialogicznej

W ramach projektu „Popularyzacja i promocja chrześcijańskiego kapitału etycznego” dr Magdalena Kozak z Katedry Filozofii Współczesnej Instytutu Filozofii przygotowała dwa materiały audiowizualne. W filmiku promującym etykę, a zatytułowanym „O dialogu w etyce”, dr Kozak podejmuje temat nauczania etyki w szkole, wychodząc od filozoficznej tradycji egzystencjalno-dialogicznej. Nawiązuje do filozofów takich, jak ks. Józef Tischner, Emmanuel Lévinas, Maurice Merleau-Ponty. https://youtu.be/mRAM9u6j3a8?si=ide3jLI8xh-eqrUc

Zagadnienia dialogicznego bycia i myślenia w odniesieniu do etyki podejmuje też podcast pt. „O dialogu w etyce”, w którym z dr Magdaleną Kozak rozmawia dr hab. Piotr Duchliński prof. UIK. https://youtu.be/tGnxvlxuvFE?si=TRZst6MBHkauDsQw

Webinar prof. Józefa Bremera SJ o neurobiologii sumienia

„Neurobiologiczne podstawy sumienia” to godzinne webinarium prof. dr. hab. Józefa Bremera SJ z Katedry Logiki, Epistemologii i Filozofii Nauki Instytutu Filozofii UIK. Prof. Bremer rozpoczął od wskazania na istnienie i przenikanie się dwóch obrazów świata: obrazu potocznego, a także obrazu naukowego. Następnie zarysował niektóre filozoficzne koncepcje osoby i sumienia, a także syntetycznie wskazał na neuronalne podstawy sumienia, zwłaszcza omówił niektóre badania i koncepcje prof. Patrycji Churchland. W kolejnej części webinarium prof. Bremer odniósł się do wybranych wyników badań empirycznych, wskazując zwłaszcza na trudności w wyciąganiu z nich filozoficznych wniosków odnoszących się do sumienia. https://youtu.be/sS2CxDJ1tu4?si=_-kUxEECShmxYZGO

Webinarium powstało w ramach projektu „Popularyzacja i promocja chrześcijańskiego kapitału etycznego”, finansowanego przez Ministerstwo Edukacji i Nauki, w ramach programu pod nazwą „Społeczna odpowiedzialność nauki II”.

Młoda filozofka, Olga Zamojska, opublikowała artykuł naukowy

Pani Olga Zamojska, studentka III roku filozofii w Instytucie Filozofii UIK, opublikowała naukowy tekst pt. „Konspiracja Wodnika jako środek do wprowadzenia Nowego Porządku Świata” w czasopiśmie „Facta Ficta. Journal of Theory, Narrative & Media” [numer 1 (11) 2023, 185-203]. Olga Zamojska jest członkinią Filozoficznego Koła Naukowego EIDOS działającego w ramach Instytutu Filozofii. W polu jej zainteresowań naukowych znajduje się filozofia przyrody oraz zagadnienia związane z filozofią religii, ze szczególnym uwzględnieniem New Age Movement oraz nowych ruchów religijnych. Serdecznie gratulujemy i życzymy wielu kolejnych publikacji oraz inspiracji do rozwoju działalności naukowej. Czasopismo założone w 2016 roku jest pismem naukowym w otwartym dostępie wydawanym przez Ośrodek Badawczy Facta Ficta z siedzibą we Wrocławiu. Profil czasopisma obejmuje nauki o kulturze i religii, nauki o mediach, językoznawstwo, historię, literaturoznawstwo, filozofię, nauki o sztuce oraz narratologię. Istotny jest przy tym dialog dyscyplin w zakresie nauk humanistycznych.